Stap 1: Rolverdeling

Vanaf de dag dat je zwanger bent, heb je er als ouder een zorg en een verantwoordelijkheid bij. Jij hebt de levenservaring om de juiste beslissingen te maken voor de kinderen; jij leidt en begeleid. Jij bent het allerbelangrijkste voorbeeld voor jouw kinderen.
Het fijnste van het kindzijn is dat je zo heerlijk kan leunen op anderen. De zorgen van de wereld kunnen volledig aan je voorbij gaan. Je ouders zijn de bakens, zij bieden jouw houvast en zekerheid. Door dat vervullen van het ouderschap kunnen kinderen hun levenskracht gebruiken om zich te ontwikkelen en zich aan het voorbeeld van de ouders te oriënteren.

Kinderen zijn niet onze vrienden. We hoeven niet de goedkeuring van onze kinderen. Men is tegenwoordig veel te veel geneigd eindeloos veel vragen aan kinderen te stellen. We willen van onze kinderen, hoe klein ook, dat ze keuzes maken over wat ze willen aantrekken, wat ze willen eten, waar ze willen zitten, wat we zullen doen.
Dat kunnen kleine kinderen nog niet! Kinderen leven in het moment en kunnen nog geen afwegingen maken wat voor nu of de toekomst beter is. Ze hebben de keuzes en het voorbeeld van hun ouders nodig om zelf die vaardigheden te kunnen ontwikkelen. Een ouder die duidelijk is en leiding neemt voorkomt nerveuze, onzekere en 'lastige' kinderen.
Wil je ontspannen kunnen opvoeden? Begin dan vandaag met een duidelijke rolverdeling!

Stap 2: Respect

Een belangrijk aspect binnen de opvoeding is respect. Respect moet je kinderen leren, maar kan je pas werkelijk authentiek overbrengen als je respect hebt voor jezelf. Respect voor een ander betekent gelijkwaardig en menswaardig met je medemens omgaan. Respect hebben voor jezelf betekent voor jezelf opkomen, verantwoording nemen voor jezelf en eerlijk zijn tegenover jezelf. Respect is geven en nemen.

Wij als opvoeders hebben niet alleen het recht om onze kinderen op te voeden, we hebben ook de plicht. We vervullen die plicht door grenzen te stellen en direct bij het overtreden van een grens, die grens te onderstrepen en consequent te zijn. Conflicten horen op tafel, alleen zo kunnen we verandering teweeg brengen.

Kinderen zijn gebaad bij een zacht, voelbaar nee. Als een kind zijn moeder slaat, pakken we het handje, zeggen we het kind nee en laten we zien dat aaien veel fijner is.

Door respect te hebben voor onszelf, voor onze medemens, voor dieren, de natuur en alles om ons heen; leren onze kinderen zichzelf, de medemens, dieren, de natuur en alles om hen heen te respecteren.

Stap 3: Regels

Om ontspannen te kunnen opvoeden zijn regels nodig. Regels zijn belangrijk omdat het discussies en onnodige ergernissen voorkomt. Regels probeer je op te stellen voordat een probleem zich voordoet, en hebben langere tijd nodig om in te slijten.
Regels hebben en na laten leven is niet streng. Als ouder verlies je niet de sympathie van je kind als je consequent bent! Je kan regels prima liefdevol, duidelijk, rustig of zelfs met humor brengen, zo bieden ze kinderen zekerheid en ben jij als ouder betrouwbaar en een veilige haven. Streng ben je pas als je voorwaardelijk gaat opvoeden. Als je dat niet doet dan… (streng zijn is in mijn ogen niet altijd slecht, zolang de consequentie direct verbonden is met de niet nagekomen regel).

Prettige omgangsregels zoals alsjeblieft en dank je wel zeggen, vuilnis in de prullenbak stoppen en samen aan tafel eten zonder de krant of een mobieltje erbij, verhogen de samenlevingskwaliteit. Het belangrijkste daarbij is dat goed voorbeeld doet volgen. Als ouder ben je de spiegel; zowel je daden als de intentie achter je daden zijn de belangrijkste drijfveren voor het kind.
Lukt het je kinderen nog niet om een regel te volgen, dan kan je goed gebruik maken van de 5 stappen methode. Protesteert je kind heftig dan is dat geen reden voor stress. Kinderen testen graag of regels waterdicht zijn (en natuurlijk zijn die dat!)

Regels worden met de tijd gewoontes. Gewoontes zijn gedragspatronen die vanzelf gaan en dat ontspant en biedt rust. Groot bijkomend voordeel, je hebt er je hele leven profijt van!

De 5 A's

Aandacht: Wil je iets bereiken dan moet je aandacht onverdeeld zijn. Dus niet multitasken, maar even alles opzij.

Aanspreken: Noem het kind bij de echte naam. „Ja jij wordt nu aangesproken!“

Aankijken: Maak oogcontact, ook al is het maar even.

Aanwijzing: Nu komt de aanwijzing. Duidelijk en bondig.

Aanhouden: En nu volhouden; vriendelijk maar standvastig, zodat de opdracht is volbracht.

Stap 4: Ritme

Het wondermiddel in de opvoeding, dat wat rust brengt en opvoeden zo veel makkelijker maakt is ritme! Ritme is dat wat je op een dag op dezelfde manier doet, op dezelfde plaats en op dezelfde tijd/met hetzelfde tijdsinterval. Het is als het in- en uitademen, hetzelfde keer op keer; regelmatig en betrouwbaar. De natuur geeft ons al het ritme van de de hartslag, de ademhaling en groter de getijden en de wisseling van de dag en de nacht. Die herhaling is precies wat nodig is bij het opvoeden van kinderen, het brengt rust en voorkomt onnodige irritaties en het verspillen van energie.

In de praktijk betekent dat, dat je kijkt naar hoe bijvoorbeeld het ochtendritueel, de maaltijden, het huiswerk maken en het naar bed gaan verlopen in het gezin Plan bepaalde processen volgens een standaard ritme. Het ritme wordt een gewoonte en de gewoonte gaat als vanzelf.
Een goed dag- en nachtritme zorgt ervoor dat kinderen goed kunnen slapen en genoeg slaap krijgen. Een goede slaap hebben kinderen nodig om te kunnen groeien, regenereren en de dag te verwerken.

Pasgeboren kindjes hebben door het leven in moeders buik nog geen dag- en nachtrime. In de eerste maanden volg je nog de behoefte van je baby en met de tijd wordt vanzelf een (steeds aan de vraag aanpassend) ritme zichtbaar. Je kan de allerkleinsten wel helpen bij het slapen, door de nacht echt nacht te laten zijn. In de nacht is het stil, is het licht uit of gedempt en creëren we geen gezellige speelmomenten.

Een ritme bedenken is een. De uitvoering en het inslijten kost tijd. Oefening baart kunst.

Stap 5: Rituelen

Kinderen houden van herhalingen. Alles wat nieuw is brengt onzekerheid en dan doen kinderen 'lastig' Rituelen kunnen enorm helpen om bepaalde momenten op een dag makkelijker te maken. Denk daarbij aan rituelen bij overgangen (van bijvoorbeeld spelen naar opruimen), rituelen als een kind zich pijn heeft gedaan, rituelen bij feesten, rituelen bij de maaltijd of bij het slapen gaan.

"Als je het niet zingt, zul je het niet geloven." zei Maarten Luther. Het is opvallend hoe het hart van het kind zich opent als je het meeneemt aan de hand van een liedje of rijmpje. Begin je bij het opruimen een  opruimliedje te zingen, dan gaan kinderen als het ware in de stroom van dat opruimen mee. Een rijmpje voor een verdrietig kind dat gevallen is, helpt beter dan het kind te bestoken met vragen. Het naar bed gaan, is veel fijner als je eerst nog samen mag lezen, een kaars mag aansteken en samen zingt.

Daar waar ritme rust brengt, brengen rituelen kwaliteit.

Stap 6: Resonantie

...alleen door een ander kan het ik ontstaan...
Kinderen hebben resonantie, ofwel een klankbord nodig om verbinding te kunnen maken met de wereld. Als we veel naar onze kinderen glimlachen, gedragen zij zich minder angstig en agressief.
Resonantiespelletjes zoals kiekeboe spelen, helpen kinderen om zich goed te voelen. Kijk hier ben ik! Ik word gezien, ik ben belangrijk!
Kinderen van welke leeftijd dan ook willen erkenning, gezien worden, waardering, erbij horen en contact. Resonantie helpt; samen lachen, een glimlach, een liefkozing, een lief gebaar of kwaliteitstijd. Het laat spanningen verdwijnen, er ontstaat rust en een kind voelt dat het er mag zijn.

Er bestaan ook resonantieremmers. Kinderen leren praten doordat er met ze gesproken wordt. Het schijnt dat tegenwoordig het aantal kinderen met spraakproblemen stijgt omdat er te weinig met ze gesproken wordt. Dus kinderwagen met de baby zo draaien dat je het kind kan aankijken, speen eruit, TV uit, smartphone uit de hand en kletsen met je kinderen, lachen, zingen en lezen.

Is een kind boos of verdrietig? Niet meteen de emotie stoppen door de problemen te sussen of de speen erin te doen. We willen niet dat onze kinderen angst hebben het risico te lopen op het verlies van liefde en aandacht. Hou je kind vast, troost het en leer je kind op die manier: Jij mag er zijn, precies zoals jij bent!

Stap 7: Ruggensteun

Wat is het toch fantastisch om te zien, hoe groot de drijfveer is van kinderen om te willen ontwikkelen, om vaardigheden onder de knie te krijgen, om alles zelf te leren doen! En wat is onze neiging toch groot, veel van onze kinderen over te nemen. Gewoon omdat het makkelijker is, of sneller gaat of omdat we geen zin hebben in al dat gedoe en geknoei. Daarbij zien we ook niet zo graag dat onze kinderen zich pijn doen. Maar vallen hoort erbij, want na vallen kun je weer opstaan en daar leer je van en het geeft zoveel moed!
Wat wij als ouders het beste kunnen doen, is ruggensteun bieden. Schenk je kind jouw vertrouwen, moedig het aan door te zeggen: „Probeer het maar!“ En gaat het mis, laat het kind dan helpen het probleem op te lossen. „Volgende keer goed oppassen op dat volle glas, maar kijk eens hoe netjes we dat hebben opgeruimd!“ En zie, je kind zal voor je neus groeien en gloeien van trots. 

Ouders zoeken tegenwoordig veel uitdagingen in educatieve activiteiten, terwijl de belangrijkste vaardigheden, namelijk de competenties van alledag binnen handbereik liggen. Kijk maar eens op een dag terug, hoeveel heb jij van je kind vandaag overgenomen?

Stoute kinderen ondersteun je door hun daden af te keuren, maar te laten voelen dat de liefde onveranderd is. „Je gedrag is vervelend maar jij ben goed.“

Ruggensteun geven gaat ook non-verbaal. Voor grotere kinderen is het bijvoorbeeld fijn als jij er gewoon bent. Breng een kopje thee; even niet praten, even niet sussen. „Als je wat wil zeggen, ben ik hier, als je niet wil praten is dat ook goed. 

Zo weet een kind: mijn ouders staan achter mij. Ze geven om mij!

Stap 8: Ruimte

Om ontspannen te kunnen ontwikkelen heeft een kind ruimte nodig. Het is daarom fijn als ouders regelmatig een beetje afstand nemen zodat het kind de gelegenheid heeft dingen zélf te proberen. Door de ontstane ruimte kan het kind zich vrij bewegen en zelfstandig experimenteren en de wereld ontdekken. 
Door te betuttelen en obstakels weg te nemen, kan een kind niet leren ‚levenscompetent‘ te zijn op de dag dat jouw helpende hand niet meer aanwezig is. Help je kind door in jouw veilige omgeving te mogen oefenen de eigen ruimte in te nemen.

Kleine kinderen leren door na te bootsen. Als ouder is het niet altijd even handig als je kleintje alles mee en na mag doen. Voor kleintjes daarintegen is niks heerlijker dan de ruimte te krijgen om mee te mogen rommelen als papa staat te koken, mama een kast in elkaar schroeft, oma in de tuin werkt of opa de schuur opknapt. 

Iedereen met kinderen kent wel de situatie in de supermarkt waarin de dreumes alle planken leeghaalt. We vinden dat storend, maar als je goed kijkt, zie je dat je kind jou alleen maar na doet! Jij stopt toch ook lukraak producten in je mandje? Geef je kind een opdracht en laat het meehelpen. Het duurt wellicht langer, maar iedereen is gelukkig én je bent opvoedkundig ook nog goed bezig!

Geef je kind ook de ruimte tot zelfexpressie. Laat een kind op eigen initiatief spelen, laat het bewegen, muziek maken, tekenen; laat het groeien op de scheppersvreugde.
Vrij spelen en vrij mogen scheppen, geeft het kind zelfvertrouwen en zelfstandigheid. Wie als kind zijn spel heeft leren organiseren, zal op school zijn werk beter organiseren en zal als volwassenen beter georganiseerd zijn.

Stap 9: Rust

Ken je ook dat verschil tussen kinderen hoe ze reageren als je tijdens de vakantie een kathedraal bezoekt? Het ene kind is druk, wil geluiden maken en tussen de banken rondrennen en het andere kind schrijdt binnen en kijkt vol bewondering rond. Ja, kinderen zijn verschillend, maar kijk ook eens naar de ouders. Grote kans namelijk dat de ouders van het bewonderende kind, het kind voor het binnengaan op een zachte toon hebben toegefluisterd over het wonder dat ze gaan bekijken. Over de glanzende kroonluchters, over de kleurige ramen waardoor het zonlicht naar binnenkomt en over de gewelven die bijna de hemel lijken te raken. 

Rust; kinderen verlangen ernaar en hebben het nodig! Rust leren kinderen door elkaar uit te laten spreken en naar elkaar te luisteren.
Rust leer je door tedere aanrakingen. Lichaamscontact zoals een aanraking een knuffel of massage, werkt helend, verminderd stress en is rustgevend.
Rust kan er voor een kind pas zijn als het ook genoeg heeft mogen bewegen. Kunstmatig rustig houden is niet goed omdat het 'stress-door-nietsdoen' creëert. Meestal zijn kinderen na rustig-maak-sessies voor de tv of verplicht stilzitten in een restaurant omdat mama wil praten met een vriendin, des te onrustiger.
Zorg gedurende de dag voor eilanden van rust. Lezen, luisteren naar een verhaal, iets tekenen of schilderen, even stil of even in bed op je kamer om tot jezelf te komen.

Geleerd hebben te ontspannen geeft in dit leven, waar alles druk is en snel gaat, de mogelijkheid om even door te ademen. En dat is broodnodig en gezond!

Stap 10: Religie en spiritualiteit

Kinderen hebben nog een onbevangen houding ten opzichte van religie en spiritualiteit. Ze kunnen diepgaande vragen stellen en zelf met prachtige en magische antwoorden komen over het menszijn, het leven, de dood, over een God of hogere macht. Kinderen zien nog natuurwezens en voelen zich nog meer in spirituele samenhang met de elementen en de natuur.
Door op een respectvolle manier voor te leven hoe we met ‚de schepping‘ om gaan, leren kinderen dat elk leven heilig is. Verliezen we het ontzag voor de schepping, dan verliezen we ook het ontzag voor onszelf.

Het is voor kinderen nog zo fijn om zich niet alleen geborgen te voelen in het gezin, maar zich ook beschermd en opgenomen te weten in een groter geheel. Een hogere macht is voor veel volwassenen niet meer vanzelfsprekend. Het is in dit thema belangrijk waarachtig te zijn; want wat van het hart komt, raakt het hart.

We willen onze kinderen al het mooie en goede van het universum leren. Het is voeding voor de ziel om stil te staan bij het ijverige werk van de mieren, de geur van rozen en kleuren van de hemel bij de opkomende zon. Kinderen willen horen over goede mensen, over mensen met idealen en over helden.
Deze verwonderende ervaringen en de zinvolle gesprekken, zijn positieve pareltjes op de dag. Ze scheppen in de kinderziel een spiritueel oervertrouwen waarmee ze in hun hele leven vele draken kunnen verslaan. 

Stap 11: Regeneratie

‚De mens is als een boog: wie goed werk wil verrichten, moet zich (in-) spannen - echter, wie zijn doel wil bereiken, moet loslaten.

Als belangrijkste basis voor ouderlijke ontspanning, is dat je probeert zo min mogelijk te doen voor kinderen wat ze zelf al kunnen. Kinderen zijn ons uiteindelijk dankbaar als we ze niet de hele tijd betuttelen, entertainen, bewaken en bekijken. 

Vervolgens is het tijd om naar jezelf én naar je relatie te kijken. Begin om los te laten eens met het maken van een lijstje, wat je graag voor jezelf en als paar zou willen doen. Het maken van plannen alleen al, geeft je een goed gevoel en de eerste stap is gezet. En dan doorpakken! Het is ook in het belang van de kinderen dat je ontspannen bent en jullie relatie in evenwicht is.
Probeer elke dag een (vast) moment te vinden om even bij jezelf te komen. Even een kopje thee drinken, even iets opschrijven, lezen of mediteren. Leer je kinderen wat ‚eigen tijd‘ is, vertel ze tot wanneer je even niet beschikbaar bent en leer ze zo ook iets voor zichzelf te doen.
En dan de nacht. De nacht is regeneratie puur. Ontspan voor het slapen gaan, laat beeldschermen uit de slaapkamer en probeer binnen de mogelijkheden een zo kwalitatief mogelijke slaap te creëren. 

Stap 12: Reflectie

In een tijd waar we zo graag veel en snel antwoorden geven, is het fijn om af en toe even stil te staan en na te denken voordat we reageren. Neem je de tijd om te reflecteren dan geef je aandacht aan de behoeftes van jezelf.

In de opvoeding is dat niet anders. Ouders kennen de liedjes van verlangen van hun kinderen. Stop met de verwachting dat daar direct een antwoord op moet komen, maar zeg: „Wacht even, daar moet ik eerst over nadenken.“ Een weloverwogen antwoord doet recht aan alle partijen. 

Reflectie zit ook in het even stilstaan voor het goede. Vaak zijn we geneigd uit een rij sommen eerst te concluderen wat fout is, inplaats van aandacht te besteden aan het goede. Neem dat besef ook mee gedurende de dag. Sta stil bij wat goed gaat, complimenteer je kinderen als iets lukt. En vergeet daarbij ook jezelf (en je partner) niet! Neem de tijd om ’s avonds nog even terug te denken aan de dag, zie in positieve gedachten je kinderen en je partner, overdenk wie jij was en wat je deed en constateer: wat is er veel goed! 

De bron van bovenstaand artikel is het volgende boek van Christiane Kutik:
Ontspannen opvoeden in 12 stappen (Origineel: Erziehen mit gelassenheit )

Het is een prachtig boek dat je op een prettige en praktijkgerichte manier aan de hand neemt. Werkelijk een aanrader om als naslagwerk in de kast te hebben staan.